Transatlantic Petroleum, Diyarbakır’ın Bismil ilçesinde kaya petrolü çıkarmaya başlayacağı duyurulurken, Çalık Petrol ise Aralık 2021’de Çınar’da sondaja başlayacağını açıklanmıştı
Yusuf Gürsucu
Amerikan TransAtlantic Petroleum Ltd. Şirketinin Türkiye kolu olan TransAtlantic Petroleum Ham Petrol ve Doğal Gaz Arama ve Üretim A. Ş. şirketi tarafından Diyarbakır’ın Bismil İlçesinde Ham Petrol Arama – Çıkarma (Üretim) ve Depolama faaliyeti planlandığı açıklanırken, şirket konvensiyonel olmayan petrol üretimleri yapmasıyla biliniyor. TransAtlantic şirketi Türkiye’de az gelişmiş rezervlerin bulunduğu bölgelerde, Kuzey Amerika teknolojileri olarak ifade edilen ‘hidrolik kırma-çatlatma’ yönetimiyle kaya (Şeyl) petrolü ve doğalgazı üretimleri gerçekleştiriyor.
TransAtlantic şirketi
Teksas merkezli TransAtlantic Petroleum Şirketi; Energy Operation Turkey (EOT), Avustralya merkezli Pet Exploration Mediterranean International’ın (PEMI), Amity Oil-Zorlu Petrogas, Thrace Basin Natural Gas Co ve Kanadalı Valeura Energy’i bünyesine katmıştı. TransAtlantik, Kanadalı Valeura Energy ve Thrace Basin Natural Gas (Türkiye) Co. şirketleri eliyle Tekirdağ ve Diyarbakır’da kaya gazı ve kaya petrolü üretim ve sondajları yapmaktadır. Ayrıca TPAO ile Transatlantic arasında Güneydoğu Anadolu ve Trakya’da ortak çalışma için bir mutabakat imzalanmıştı. Aynı zamanda Federe Kürdistan Bölgesi’nde faaliyet gösteren şirket birçok Arap ülkesinde de yer tutmaktadır. TransAtlantic, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ile kurduğu yakın ilişki ve Texas’dan getirdiği Amerikalı uzmanlar ile Türkiye’de ve Ortadoğu’da yoğun bir çalışma içinde.
Kapitalizmin fıtratı
Dünyada yaklaşık 50 yıldır yoğun sanayileşmeye bağlı olarak doğal yaşam hızla kirlenip zehirleniyor. Özellikle son 20-30 yılda kapitalizmin neoliberal politikalarıyla birlikte yoğunlaşan sanayi kirliliği ile hava, toprak ve suda kirlilik kritik değerlere ulaşmış durumda. 1970’lerden bugüne tutulan çevresel istatistikler, ülkelerin ekonomik büyüme hedefleriyle birlikte çevreyle ilgili maliyetlerin sermaye büyüme oranlarına etkisi nedeniyle ortaya çıkan çevresel sorunların çözümüne yönelik hemen hemen hiçbir adım atmamaktadırlar. Çünkü tek çözüm doğaya zarar veren üretim süreçlerinden vazgeçmeleri gerekmektedir. Bu da sermayenin fıtratına uygun olmaması doğa yağmasından kaynaklı sorunlar asla çözülmemektedir.
Ekosisteme büyük zarar
Petrol çevre ilişkisi açısından fosil yakıtlar ve petrole dayalı ürünlerin iklim değişikliğine etkisi yıkım yaratırken, petrol arama ve sondaj, taşıma, işleme süreçleri ve kazalar sonucu oluşan petrol sızıntılarının yarattığı kirlilikle birlikte ekosistemlere büyük zararlar verilmektedir. Son yıllarda ABD’nin başını çektiği ve içinde Türkiye’nin bulunduğu birçok ülkede gerçekleştirilen kaya petrolü ve kaya gazı sondaj ve üretim süreçleri ise kirliliği çok yüksek boyutlara taşımıştır. Kaya gazı ile kaya petrolü sondajları ve üretimi bulunduğu çevreyi, yeraltı sularını geri dönülmez biçimde kirleten özelliğe sahip.
Suyu kirletip tüketiyor
Bir kaya gazı veya kaya petrolü sondajında birçok kimyasal ve kum eklenen su, yerin 2 ila 5 bin metre altında karbon kayaçları patlatmak için ortalama 15-20 kez basılır. Bir basımda ortalama 18 bin metreküp su kullanılmaktadır. Bir kuyu için toplamda yaklaşık 300 bin metreküp su kirletilerek yerin altına basılır ve bu yolla yeraltı suları yani akiferlere sızarak çevresindeki yaşamı yok eder. Yerin altına basılan zehirlenmiş su yeraltında bulunan ağır metallerle birleşip akiferlere sızmasıyla birlikte sular geri kazanılamaz biçimde zehirlenir.
Avustralya ve ABD
Geçtiğimiz yıllarda Avustralya’da yaşanan kuraklık sonucu ortaya çıkan susuzluğa, çok su tükettikleri gerekçesiyle doğada yaşayan 10 bin deve ve at katledilmişti. Bu katliamın susuzluk nedeniyle yapıldığı açıklanırken, susuzluğa neden olan şeyin binlerce kaya gazı sondajı ile suların tüketilip kirletilmesiydi. Yine ABD’de bu üretim süreçlerine yönelik tepkiler halen sürürken, yıllar önce belgesel sinemacı ABD yurttaşı Josh Fox ‘Gasland’ adlı belgesel filminde kaya gazı sürecini işlemiş ve sondaj sahalarının çevresinde insanların ve diğer canlıların nasıl zehirlendiklerini çok net bilgilerle ortaya koymuştu.
Adres Türkiye
AKP iktidarının ABD’li TransAtlantik şirketi ile anlaşarak yıkım projelerini buyndan 15 yıl önce Türkiye’de başlatmak amacıyla adım attı. Ukrayna Rusya savaşıyla birlikte kaya gazı ve kaya petrolü süreçleri Trakya, Diyarbakır ve Federe Kürdistan bölgesinde yoğunlaşmaya başlamış olması dikkat çekici. AB işverenler örgütü olan BusinessEurope’nın eski Genel Sekreteri Markus Beyrer yıllar önce yaptığı bir açıklamada Avrupa Birliğinin Rusya gazına bağımlılığını azaltması gerektiğini ve bu bağlamda kaya gazı aramalarına daha az duygusal yaklaşması gerektiğini ifade ederek bu sürecin başlamasını öneriyordu. Polonya’nın ısrarlı desteklerine karşın Avrupa’da kaya gazı ve petrolü üretimleri ‘çevresel’ nedenlerle uygulamaya geçmedi. Adreslerden biri Romanya idi ancak Romanya’da bir papazın örgütlenmesiyle büyük bir karşı çıkış sonrası durdurulan sürecin adresi Türkiye oldu.
