Alaşehir’de 9 bin 90 hektar ormanlık alanda büyük bir yıkıma neden olacak titanyum madeni için ihale yapılacak. 8 yıl önce ‘müjdesi’ verilen titanyum madeni için ihaleye çıkarılan ormanlık alan yerle bir edilecek
Yusuf Gürsucu
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG) tarafından yapılan duyuru da, Manisa’nın Alaşehir ilçesi Kestanederesi (Hastepe) ve Azıtepe köylerinin bulunduğu ormanlık alan üzerinde IV. Grup (c) grubu madenlerinden olan titanyum (FeTi03 ilmenit ve Tİ02 Rutil) madeni için ara/uç ürün üretimine yönelik tesis kurulması şartı ile 23.01.2023 günü ihale edileceği açıklandı. 2015 yılında Maden Teknik Araştırma Ege Bölge Müdür Yardımcısı Burhanettin Yüce tarafından yapılan açıklamayla, Manisa’nın Alaşehir ilçesinin Hastepe Mevkisi’nde titanyum rezervi tespit edildiğini belirterek, “İlk bulgularımız ekonomik değeri yüksek titanyum olduğu” söylemişti.
Toprak ve kayalar parçalanacak
Titanyum madeni havacılık (jet motorları, füzeler ve uzay araçları) askeri, endüstriyel işlemler (kimyasallar ve petrokimyasallar, arıtma santralleri, kâğıt hamuru ve kâğıt) otomotiv gibi endüstriyel üretimelerde kullanılırken Türkiye’de titanyum madenciliği ilk kez Alaşehir’de başlatılmak istenmektedir. Titanyum oksit madenciliğinden kaynaklanan başlıca çevresel sorunlar, yeraltı su kaynaklarının kirlenmesi, ağır araçlarla maden taşımacılığı ve ormansızlaşma olduğu araştırmalarda yer alıyor. 30 m derinliğe kadar veya daha fazla derinlikte önce üst toprak kaldırılır. Cevher alımının ardından bu alanlar atıklarla doldurulur. Kalıcı bir atık alanına dönüştürülen sahalarda yeraltı suları ağır metallerle zehirlenir.
Uç ürün
Titanyum yer kabuğunda ve litosferde genişce dağılmış olan rutil ve ilmenittir. Kayalarda, sularda ve toprakta bulunur. Titanyum içeren önemli ilmenit birikimleri batı Avustralya, Kanada, Çin, Yeni Zelanda, Norveç, Hindistan ve Ukrayna’da bulunur. Büyük miktarlarda rutil ise Kuzey Amerika ve Güney Amerika’da çıkarılmaktadır. İlmenit veya rutilden başlayarak zenginleştirilmiş titanyum dioksit, ısıda klor ve karbon ile titanyum (IV) klorür ve karbon monoksite dönüştürülür. Daha sonra sıvı magnezyum kullanılarak titanyuma indirgeme gerçekleştirilir. İşlenebilir alaşımlar üretmek için, elde edilen titanyum süngerin bir vakumlu ark fırınında yeniden eritilmesi gerekir.
Titanyum üretim süreci
Titanyum içeren cevherlerden en son nihai kullanım alanına kadarki üretim süreçleri; a) Maden üretimi, b) Cevher hazırlama ve zenginleştirme işlemleri, c) Metalurjik prosesler (Üretim amacına göre hidrometallurjik veya pirometalurjik işlemler). Titanyum metali ve TiO2 pigment üretimi sürecinde her koşulda yüksek içerikli rutil veya ilmenit konsantrelerine ihtiyaç duyulmaktadır. Fakat doğada bu minerallerin saf olarak bulunmadığı ve maden üretimi sonrasında elde edilen bu cevherlerin zenginleştirilmeden direkt bu proseslerde kullanılması mümkün olmadığından cevher hazırlama süreçlerine bağlanır.
Ağır metal titanyum
Titanyum bir ağırmetaldir, cevherleştirme ve zenginleştirme süreçlerinde ortaya çıkan atıklar ağır metal olarak doğaya karışmaktadır. Akarsular ve yeraltı sularında kirlilik meydana getiren ağır metaller: Civa (Hg), Mangan (Mn), Arsenik (As), Demir (Fe), Molibden (Mo), Bakır (Cu), Krom (Cr), Dünya Sağlık Örgütü (WHO) insan ve çevre sağlığı için önemli 13 ağır metale işaret eder. Bu ağır metaller arsenik, kadmiyum, kobalt, krom, bakır, cıva, manganez, nikel, kurşun, kalay ve titanyumdur. Ağır metallerin oldukça düşük konsantrasyonu bile pek çok canlı organizmanın sağlıklı büyümesi ve gelişmesini engellemekte kalmayıp toksik etki ve birikim oluşturarak besin zincirindeki tüm canlılara taşınabilmektedir. Endüstri kuruluşları, madenler ve enerji üreten santrallerin işlemleri sonucu açığa çıkan ve içinde sağlığa olumsuz etki eden kimyasal maddeleri barındıran atık sular; akarsu, yeraltı suları, göl ve denizlerde oluşan kirliliğin en önemli kaynaklarındandır.
Ağır metaller ve sağlık
Ağır metaller, endüstriyel üretim veya kirlilikten kaynaklanan yoğunlaştırılmış ağır metal kaynaklarının içinde ve çevresinde havada, toprakta ve içme veya yeraltı su kaynaklarında birikebilmektedir. Bazı meslekler ve hobiler, yakıt, mühimmat, boya, kauçuk imalatı, endüstriyel eritme, madencilik, fotoğraf işleme, tarım, yarı iletkenler, kaynak ve atık veya radyoaktif atık bertaraf alanları dahil olmak üzere ağır metal toksisitesi açısından daha büyük risk altındadır. Büyüme çağındaki bebekler ile çocuklar, bağışıklığı baskılanmış olanlar, bozulmuş karaciğer fonksiyonu ve düşük antioksidan seviyesine sahip olan kişiler daha fazla ağır metal riski taşıyor. Hafıza kaybı, Alzheimer, Parkinson hastalığı, akciğer, kan ya da pankreas kanserleri, osteoporoz, böbrek veya karaciğer yetmezliği ve kısırlık gibi önemli rahatsızlıklara neden olmaktadır.
Kenya Kwale yerle bir edildi
Kenya Hükümeti, Kwale bölgesinde bulunan titanyum yataklarının sömürülmesi için Kanada şirketi Tiomin Resources Inc. tarafından sunulan projeyi onaylamıştı. Yerel topluluklar ve Sahil Maden Hakları Forumu adı verilen insan hakları örgütlerinden oluşan bir koalisyon, 5 bin yerli Digo ve Kamba halkının yerinden edileceğini ve ağır metallerle yerel toprak ve akiferleri kirleteceği bu girişime karşı örgütlenmişti. 2008-9’da Tiomin şirketi, bir Çinli şirket olan Jinchuan’a hakları satmaya çalıştı. 2013 yılında başlayan proje ile birlikteyerel halk zor yoluyla yaşam alanından sürüldü.
Büyük yıkım
Maden çıkarımı sürecinde bölge halkının yaşadığı köyler ve doğal alanlar yerle bir edilmeye başlandı. Bu girişimle birlikte bölgede, biyolojik çeşitlilik kaybı (yaban hayatı, tarımsal çeşitlilik), toprak kirlenmesi, orman kaybı, hava kirlendi. Bölgede halkın gıda üretim süreci büyük bir darbe alırken, gıda krizi (ekin bozulması vb.) ortaya çıktı. Bunun dışında bölgenin endemik canlılarında genetik kirlenme, İklim değişikliği, toprak erozyonu, atık taşkını, yüzey suyu kirlenmesi/su kalitesinin (fizikokimyasal, biyolojik) düşmesi, yeraltı sularının kirlenmesi veya tükenmesi gibi sonuçlar ortaya çıktı.
